Cellen zijn het kleinste deel van levende organismen, inclusief het menselijk lichaam. In de cel bevinden zich celdelen die hun eigen functies hebben, waaronder het celplasma dat ook wel het cytoplasma wordt genoemd. Cytoplasma is het deel van de cel dat zich in de vorm van een vloeistof bevindt en zich buiten de kern (celkern) bevindt. Het meeste (80-85 procent) van de vloeistof in het cytoplasma is water, terwijl de rest eiwit (10-15 procent), lipiden (2-4 procent), polysachariden (1 procent) en nucleïnezuren (1 procent) is. Het gebied van het cytoplasma is beperkt tot de buitenkant van het plasmamembraan, de lipidedubbellaag en de binnenkant van het kernmembraan. In de meeste cytologische toepassingen hebben normale cellen een homogeen cytoplasma met af en toe korrels of insluitsels.
Cytoplasmatische functie
De belangrijkste taak van het cytoplasma is het ondersteunen en waarborgen van de veiligheid van de daarin aanwezige cellulaire moleculen en organellen. Organellen zelf zijn kleine cellulaire structuren in het cytoplasma die specifieke functies vervullen in prokaryote cellen (bacteriën) en eukaryote cellen (in planten, dieren en mensen). Bovendien speelt het cytoplasma, als het vloeibare deel van de cel, ook de volgende rollen:
- Helpt verbindingen in cellen te verplaatsen.
- Het oplossen van de rest van het celmetabolisme.
- Wordt een actief gebied in de cel via een proces genaamd streamen cytoplasma. Dit komt door de aanwezigheid van zout in het cytoplasma, zodat de vloeistof daarin elektrische signalen kan geleiden om celactiviteiten goed te ondersteunen.
- Transport van genetisch materiaal. Met de aanwezigheid van het cytoplasma is het genetische materiaal veilig en onbeschadigd, zelfs als het in de cel botst.
Zonder cytoplasma zal de cel zijn vorm verliezen en zal instorten en afvlakken. Zonder cytoplasma kunnen organellen ook niet in de cel drijven, waardoor de algehele prestaties van de cel worden verstoord. [[Gerelateerd artikel]]
Het deel van de cel dat zich in het cytoplasma bevindt
In het cytoplasma bevinden zich verschillende belangrijke organellen die veilig moeten worden gehouden, namelijk het endoplasmatisch reticulum, ribosomen, Golgi-apparaat, mitochondriën, lysosomen en perixisomen. Het volgende is een beschrijving van elk van deze organellen.
Endoplasmatisch reticulum (ER)
Met een microscoop bekeken heeft dit deel van het cytoplasma de vorm van een kronkelend membraan met als doel energie voor de cel te produceren. Endoplasmatisch reticulum bestaat uit twee typen, namelijk ruw ER (oppervlak bedekt met ribosomen) en glad ER (niet bedekt met ribosomen). De functie van het endoplasmatisch reticulum is om weefsels te vormen, enzymen langs het ER te leveren en verschillende stoffen te transporteren. Het is ook een van de celcomponenten die nodig zijn om fosfolipiden, cholesterol en koolhydraten te vormen.
Golgi-apparaten of -lichamen hebben een bolle plaatvorm zoals een zak en zijn zeer actief in secretoire cellen, zoals de pancreas en speekselklieren. Dit organel is verantwoordelijk voor het transporteren van door het ER geproduceerde stoffen (meestal in de vorm van eiwitten) naar het celmembraan.
Dit organel heeft de vorm van een korrel die bestaat uit:
ribonucleïnezuur (RNA) en eiwit en heeft een functie als eiwitsynthese. Ribosomen kunnen vrij bewegen in het cytoplasma of vastzitten aan het ER, zich vervolgens delen en hemoglobine vormen in erythroblasten die dan erytrocyten zullen worden.
Dit deel van het cytoplasma kan worden beschouwd als de energiefabriek van de cel, omdat het verantwoordelijk is voor het omzetten van vet in koolhydraten zodat er energie ontstaat in de vorm van ATP. In de mitochondriën bevinden zich enzymen die in staat zijn om energie in de vorm van voedsel vrij te geven tijdens het proces van cellulaire ademhaling, energie uit voedingsstoffen te filteren en stoffen te leveren die alle delen van de cel nodig hebben.
Lysosomen hebben de vorm van ovale of ronde zakjes en zijn bekleed met een membraan. Lysosomen bevatten enzymen die fosfolipiden, lipiden en eiwitten kunnen verteren en functioneren als afbrekers van beschadigde celorganellen.
Peroxisomen zijn qua grootte vergelijkbaar met lysosomen en bevatten gewoonlijk een of meer enzymen die betrokken zijn bij de oxidatiereactie om waterstofperoxide (H2O2) te produceren. Door peroxisomen wordt waterstofperoxide gebruikt voor andere oxidatiereacties of afgebroken tot water en zuurstof. Een van de taken van dit organel in het cytoplasma is het oxideren van lange vetzuren tot kortere. Eenmaal ingekort, worden de vetzuren naar de mitochondriën vervoerd voor volledige oxidatie. In menselijke lever- en niercellen werken peroxisomen ook om verschillende giftige moleculen die in het bloed terechtkomen te ontgiften, zoals alcohol. Dat zijn een aantal verklaringen die verband houden met het cytoplasma en zijn anatomie. Hopelijk kan deze uitleg nuttig zijn voor degenen onder u die het lezen.
